កើតនៅថ្ងៃទី៦ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩១៧ នៅឃុំជង្រុក ខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក សម សារី មានឪពុកឈ្មោះ សម ញាន ធ្លាប់បម្រើការងារជាមន្ត្រីរាជវាំង និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធម្មការ ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៤០។ លោក សម សារី គឺជាកូនទី២ ក្នុងចំណោមកូនទាំងអស់ ៧ នាក់។
មានការលើកឡើងខុសៗគ្នា ពាក់ព័ន្ធនឹងខ្សែជីវិតរបស់លោកសមសារី។ ខ្មែរមួយក្រុម អះអាងថា លោកសមសារី ជាជនក្បត់ជាតិ ពោលគឺក្បត់នឹងរបបសង្គមរាស្ត្រនិយមរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ កាលពីទស្សវត្សឆ្នាំ១៩៦០។ ក៏ប៉ុន្តែខ្មែរមួយក្រុមទៀត បានលើកឡើងថា លោកសមសារី ជាអ្នកស្មោះស្ម័គ្រដង្ហែតាមសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ ហើយចុងក្រោយ លោកសមសារី ត្រូវចលនាខ្មែរសេរីរបស់លោក សឺង ង៉ុកថាន់ ជាអ្នកបាញ់សម្លាប់ ព្រោះតែលោកសមសារី ធ្វើជាចារកម្មឲ្យសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដើម្បីចូលទៅបំបែកបំបាក់ចលនាខ្មែរសេរី ដែលប្រឆាំងនឹងសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ។
អត្ថបទដែលគេផ្សព្វផ្សាយក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់អ្នកដែលគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោកសមរង្ស៊ី នៅថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៥ បង្ហាញថា លោក សម សារី បានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ជាមួយអ្នកស្រី អ៊ិន អេម ជាស្ត្រីខ្មែរទី១ ដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រ មធ្យមសិក្សាបត្រនៅឥណ្ឌូចិនបារាំងសេស នាក្រុងព្រៃនគរ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៣៩ ហើយក្រោយមក មានកូនចំនួន ៥នាក់ គឺប្រុស ៤នាក់ និងស្រីម្នាក់ រួមមាន អេម្ម៉ារ៉ា កើតនៅឆ្នាំ ១៩៤០ អេម្ម៉ារ៉ាន កើតនៅឆ្នាំ ១៩៤១ អេម្ម៉ាប្ញទ្ធិ កើតនៅឆ្នាំ១៩៤៥ មិទ្ធា រី កើតនៅឆ្នាំ១៩៤៦ និងលោក សម រង្ស៊ី កើតនៅឆ្នាំ១៩៤៩។
ឯកសារដដែល បង្ហាញថា ក្នុងអាយុ ២២ឆ្នាំ គឺអំឡុងឆ្នាំ១៩៣៩ លោក សម សារី បានចូលក្នុងចំណោមខ្មែរទី១ ដែលបានទទួលអាហារូបករណ៍បារាំង ត្រូវមកសិក្សានៅស្រុកបារាំង តែត្រូវរង់ចាំដល់ឆ្នាំ១៩៤៦ ទើបបានទៅបន្តការសិក្សា ដែលនៅចន្លោះរយៈពេលនោះ លោក សម សារី បានចូលបម្រើការងារក្នុងខេត្តបាត់ដំបង ជាមន្ត្រីតុលាការជាសុភាចារ្យបុរស កម្មសិក្សាការីនៅឆ្នាំ១៩៤០ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៤៤ លោក សម សារី បានផ្លាស់មកសាលាឧទ្ធរណ៍ក្រុងភ្នំពេញ។ នៅឆ្នាំ១៩៤៥ ពេលជប៉ុន ចូលកាន់កាប់ស្រុកខ្មែរ លោក សម សារី បានធ្វើជាមេនគរបាលនយោបាយ រហូតដល់ថ្ងៃទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៤៦ បារាំងនិងកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងស្រុះស្រួលគ្នាបណ្តោះអាសន្ន ដោយលោកសម សារី បានឡើងធ្វើជាស្នង ការប៉ូលិសនៅភ្នំពេញ។
នៅឆ្នាំ១៩៤៦ លោក សម សារី បានដាក់ពាក្យសុំឈប់មួយរយៈ ដើម្បីទៅរៀនយកឯកទេសហិរញ្ញវត្ថុ នៅស្រុកបារាំង ដែលនៅទីនោះ លោក សម សារី មានចំណូលចិត្តទាក់ទងបារាំងជាអភិជន ដើម្បីស្គាល់ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី រហូតដល់ថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៤៩ លោក សម សារី បានទទួលសញ្ញាបត្រផ្នែកសេវាសាធារណៈ នៅវិទ្យាស្ថាននយោបាយ ក្រុងប៉ារីស និងបរិញ្ញាបត្រច្បាប់ នៃមហាវិទ្យាល័យច្បាប់ក្រុងប៉ារីស ដែលក្រោយមក លោក សម សារី បានធ្វើជាកម្មសិក្សាការី នៅធនាគារជាតិនៃប្រទេសបារាំង។
លោក សម សារី បានវិលត្រឡប់មកចូលប្រទេសកម្ពុជាវិញ នៅឆ្នាំ១៩៥០ ដោយត្រូវបានលោក ប៉ែន នុត ណែនាំបង្ហាញសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដែលពេលនោះ ព្រះអង្គកំពុងស្វែងរក “អ្នកស្នេហាមាតុភូមិម្នាក់ មានចំណេះវិជ្ជា ធ្វើការងារមានប្រសិទ្ធភាព និងជាអ្នកខ្នះខ្នែងក្នុងការងារ ដើម្បីជួយព្រះអង្គ ក្នុងរាជបូជនីយកិច្ចទាមទារឯករាជ្យ”។ លោក សម សារី គឺជាបញ្ញវន្តម្នាក់ ដែលអាចធ្វើការងារអស់ទាំងនេះបាន គឺលោក សម សារី មិនត្រឹមតែជួយព្រះរាជបូជនីយកិច្ចនេះទេ គឺលោកបានសរសេររឿងរ៉ាវកម្ពុជាក្រោម តវ៉ាទៅអាណានិគមបារាំង ដែលបានបញ្ចូលទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ឲ្យស្ថិតក្រោមរដ្ឋការរបស់រដ្ឋសមាគមយួន នៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៩ ដោយលោក សម សារី ចាត់ទុកថាជារឿងអយុត្តិធម៌ ត្រូវតវ៉ាចរចាយកកម្ពុជាក្រោមវិញ នៅពេលខាងមុខ។
ឯកសារ ក៏បានបង្ហាញថា រហូតដល់ថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៥ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ បានដាក់រាជ្យថ្វាយព្រះបិតា ហើយទៅបង្កើតចលនាសង្គមរាស្ត្រនិយម ដែលនៅពេលនោះ ព្រះអង្គបានសម្រេចជ្រើសរើសលោក សម សារី ជាសហការីដ៏ជំនិតម្នាក់ គឺក្នុងរដ្ឋាភិបាលទី១ នៃរបបសង្គមរាស្ត្រនិយម ដែលមានសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី និងមានលោក សម សារី ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ទទួលបន្ទុកជារដ្ឋមន្ត្រីកិច្ចការសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ ផែនការ និងអប់រំជាតិ។
ឯកសារនោះ បានគូសបញ្ជាក់ថា “បើពិនិត្យមើលពីសកម្មភាពការងាររបស់លោក សម សារី បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់អំពីគោលជំហរការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក ដង្ហែតាមព្រះរាជតម្រិះរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ និងបាននាំមកនូវជោគជ័យដ៏ធំធេងជូនជាតិមាតុភូមិ និងរាស្ត្រខ្មែរទូទៅ។ លោក សម សារី ជាអ្នកស្នេហាជាតិ ដ៏ធំធេងនិងបរិសុទ្ធស្មោះស្ម័គ្រចំពោះព្រះរាជបល្ល័ង្កនាំយកជ័យជំនះជូនប្រជារាស្ត្រខ្មែរ តាមព្រះតម្រិះសម្តេច នរោត្តម សីហនុ”។
ចំណែកឯកសារមួយទៀត សរសេរនៅក្នុងវេបសាយ “www.kppradio.org” ចុះថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ ដែលមានចំណងជើងថា “តើនណាជាអ្នកសម្លាប់ សម សារី? ហើយ សម សារី ស្លាប់ទីកន្លែងណា? ដោយសារមូលហេតុអ្វី?” គឺឯកសារនោះ បង្ហាញថា ការស្លាប់របស់លោក សម សារី ដែលជាឪពុករបស់លោកសម រង្ស៊ី ត្រូវបានមជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួនធ្វើការបកស្រាយផ្សេងៗគ្នា ដោយគ្មានឯកសារពិតប្រាកដណាមួយ លើកយកមកនិយាយអោយបានត្រឹមត្រូវច្បាស់លាស់ទេ។ សូម្បីតែលោក សម រង្ស៊ី ខ្លួនឯង ក៏មិនហ៊ានសរសេរ ឬបកស្រាយពីមូលហេតុនៃការស្លាប់ របស់ឪពុកខ្លួនផង។ ចំណែកឯអ្នកដែលអាងខ្លួនមានអាយុច្រើនមួយចំនួន ដែលតាមពិតគ្រាន់តែមានអាយុច្រើន តែមិនដែលបានដឹងរឿងរ៉ាវអ្វីទេនោះ ក៏ចេះតែប្រដិតរឿង និយាយពីការស្លាប់របស់លោក សម សារី ធ្វើដូចជាខ្លួនបានដឹង តែតាមពិតខ្លួនមិនបាន ដឹងអ្វីទាំងអស់។
ឯកសារលើវេបសាយដដែលនោះ បានសរសេរថា លោកសមសារី ជាចារកម្មរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដើម្បីចូលទៅយកការណ៍ ក្នុងបំណងបំបែកបំបាក់ក្រុមលោក សឺង ង៉ុកថាន់ ដែលជាប្រធានចលនាខ្មែរសេរី នៅជាយដែនប្រទេសថៃ។ លោក សម សារី បានប្រមូលយកនូវព័ត៌មានពីចលនាខ្មែរសេរីរបស់លោកសឺង ង៉ុកថាន់ បញ្ជូនទៅអោយសម្តេច នរោត្តម សីហនុ ហើយបានរាយការណ៍ជូនយ៉ាងមានសុទិដ្ឋិនិយមថា នឹងមិនដល់មួយឆ្នាំទេ ខ្លួនគឺអាចបំបែករំលាយចលនាខ្មែរសេរី របស់លោក សឺង ង៉ុកថាន់ បាន។
ឯកសារបង្ហាញថា ក្រោយពេលសម្តេច សីហនុ បញ្ជូនលោក សម សារី មកធ្វើជាចារកម្មក្នុងក្រុមខ្មែរ សេរី ពេលនោះ លោក សម សារី បានចាប់ផ្តើមចងសម្ព័នជាមួយពួកកុម្មុយនិស្តយៀកមិញ តាមរយៈការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងពីខាងក្រោយរបស់នាង ម៉ូនិក ពេលនោះហើយ ដែលពួកសៀម យល់ច្រឡំថា លោក សឺង ង៉ុកថាញ់ ចូលកុម្មុយនីស្ត ក៏រកចាប់ខ្លួនលោក និងថ្នាក់ក្រោម របស់លោកដែរ។ លោក សឺង ង៉ុកថាន់ អត់មានកន្លែងនៅ ព្រំប្រទល់ដែនសៀមទៀតទេ លោកត្រូវតែភៀសខ្លួនត្រឡប់មកកាន់កម្ពុជាក្រោមវិញ។ ប៉ុន្តែដើម្បីទៅកម្ពុជាក្រោម លោកត្រូវដើរកាត់ស្រុកខ្មែរ។
ឯកសារបន្តថា យៀកមិញ ហើយនឹងប៉ូលិសគេញរបស់សម្តេច សីហនុ ទាំងអស់នេះ សុទ្ធជាសត្រូវរបស់លោក សឺង ង៉ុកថាន់។ លោក សឺង ង៉ុកថាន់ នឹងមានគ្រោះថ្នាក់ កាលណាឆ្លងកាត់ស្រុកខ្មែរ។ កងទ័ពខ្មែរសេរីរបស់ សឺង ង៉ុកថាន់ អត់ស្គាល់ផ្លូវ ដែលអាចដឹកនាំលោក ឆ្លងកាត់ទៅកម្ពុជាក្រោម ដោយសុវត្តិភាពទេ។ ពេលនោះ សម សារី ចាប់ផ្តើមដំឡើងធ្មុង ដោយគិតថា ខ្លួនអាចបំបែក ចលនាខ្មែរសេរីបានហើយ ព្រោះចលនា ដែលគ្មានក្បាលដឹកនាំ គឺត្រូវតែចប់។ ដូច្នោះ ក្នុងចន្លោះពេលនេះ សម សារី បានលួចជូនដំណឹងមកសម្តច សីហនុ ជាសំងាត់ ដើម្បីអោយក្រុមគិញរបស់សម្តេច សីហនុ ត្រៀមរៀបចំផែនការ ពួនស្ទាក់សម្លាប់លោក សឺង ង៉ុកថាន់ នៅក្នុងដីខ្មែរកណ្តាល អោយបាន មុនពេលឆ្លងដល់ដីកម្ពុជាក្រោម។ ជាសំណាងល្អរបស់អ្នកស្នេហាជាតិ សំបុត្ររបស់ សម សារី ដែលរាយការណ៍អោយសម្តេច សីហនុ ត្រូវបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងដៃរបស់លោក ថាច់ ត្រឹង ដែលជាអង្គរក្សផ្ទាល់របស់លោក សឺង ង៉ុកថាន់។
ឯកសារ លើកឡើងថា លោក ថាច់ ត្រឹង អង្គរក្សរបស់លោក សឺង ង៉ុកថាន់ គឺជាអ្នកបាញ់សម្លាប់លោក សម សារី ពីព្រោះតែពេលនេះ ដឹងច្បាស់ហើយថា លោក សម សារី គឺជាចារកម្មរបស់សម្តេច សីហនុ ដែលចូលក្នុងចលនាខ្មេរសេរី គឺដើម្បីបំផ្លាញចលនាខ្មែរសេរី និងលាបពណ៌ចលនាខ្មែរសរី ទៅជាកុម្មុយនីស្ត អោយប្រទេសសៀមលែងអោយដីជ្រក និងមិនតែប៉ុណ្ណោះ សម សារី ដែលជាចារកម្មរបស់សម្តេច សីហនុ ក៏បានរៀបចំផែនការសម្លាប់លោក សឺង ង៉ុកថាន់ ថែមទៀត។ ដូច្នោះលោក ថាច់ ត្រឹង សម្លាប់លោក សម សារី អត់មានបញ្ជាពីលោក សឺង ង៉ុកថាន់ ទេ ពោលគឺសម្លាប់មុនហើយ បានរាយការណ៍បង្ហាញឯកសារ តឹកតាងតាមក្រោយ។ មុនពេល ស្លាប់ សម សារី លោកនិយាយប្រកែកខ្លាំងមាត់ឡើងសរសៃករជាមួយ ថាច់ ត្រឹង តែវាសនា ចារកិច្ចជនរូបនេះ មិនអាចគេចផុតពីចុងកាំភ្លើងរបស់អ្នកខ្មែរក្រោមអ្នកស្នេហាជាតិ ថាច់ ត្រឹង បានទេ។ សម សារី ស្លាប់នៅព្រំដែនសៀមទៅ។
ឯកសារចុះផ្សាយក្នុងវេបសាយដដែល បានគូសបញ្ជាក់ថា លោក សម សារី មិនមែនជាមនុស្សក្បត់សម្តេច សីហនុ ដូចដែលឯកសារមួយចំនួន បានសរសេរនោះទេ។ តាមពិតទំនាស់រវាង សម សារី ជាមួយនឹងសម្តេច សីហនុ គឺជាទំនាស់សិប្បនិម្មិត ដែលបានរៀបចំឡើង ដើម្បីបញ្ចូលខ្លួន សម សារី ទៅក្នុងចលនាខ្មែរសេរី ជាពិសេសចូលអោយបានជិតខ្លួនរបស់លោក សឺង ង៉ុកថាន់។ ការដែល សម សារី វ៉ៃស្រីកំណាន់នៅទីក្រុងឡុង ប្រទេសអង់គ្លេស នៅក្នុងពីធីចូលរួមខួបកំណើតម្ចាស់ក្សត្រីយ៍ អេលីហ្សាបែត គឺជាបញ្ជាពីវាំងនៅភ្នំពេញ ដើម្បីយកធ្វើជាលេសធំ និងធ្វើជាទំនាស់ធំរវាង សម សារី និង សម្តេច សីហនុ។ តែតាមពិត សម សារី គឺនៅតែជាចារកម្មរបស់សម្តេច សីហនុ ដដែល ដែលមានបេសកកម្ម ចូលទៅបំបែកចលនាខ្មែរសេរី ដូចដែល សម សេរី ធ្លាប់បានបំបែក គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោក អៀវ កឹះ ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្តិ យុទ្ធិវង្ស និងលោក កេង វ៉ាន់សាក់ ជាដើម។
ឯកសារលើកឡើងថា ដូច្នោះហើយបានជាសម្តេច សីហនុ មាននាទីចញ្ចឹមកូនប្រពន្ធរបស់ សម សារី អោយរស់នៅរៀនសូត្រនៅស្រុកបារាំង ហើយក៏រៀបការកូនស្រីរបស់ ញ៉ឹក ជូឡុង អោយ សម រង្ស៊ី ដើម្បីបន្តមរតកនយោបាយរបស់ឪពុករហូតមក និងក៏វាជាហេតុផល ដែល សម រង្ស៊ី មិនហ៊ានសរសេរពីមូលហេតុ ដែលឪពុកខ្លួនស្លាប់ដែរ ព្រោះឪពុកខ្លួន មិនមែនសម្តេច សីហនុ ជាអ្នកសម្លាប់ តែជាខាងខ្មែរសេរីអ្នកសម្លាប់ទៅវិញ។
ទន្ទឹមនឹងឯកសារទាំងពីរខាងលើ ក៏មានឯកសារខ្លះ ពិសេសខ្មែរមួយចំនួន ក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយមរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ បានអះអាងថា លោកសមសារី ថាជាជនក្បត់ជាតិ គឺក្បត់នឹងសម្តេចព្រះ នរោត្តមសីហនុ ហើយរត់ទៅចូលដៃនឹងក្រុមចលនាខ្មែរសេរីរបស់លោកសឺងង៉ុកថាន់ បង្កើតចលនា ប្រឆាំងនឹងសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ ក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម។
ក្នុងពេលដំណាលគ្នានោះ ក៏មានការលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម បានកាត់ទោសប្រហារជីវិតលោកសមសារី ដែលមានឈ្មោះជាជនក្បត់ជាតិ ហើយលោកសមសារី ក៏ត្រូវបានគេសម្លាប់ ក្នុងអំឡុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ នោះផងដែរ៕